S 1036
A.D. 1062. King Edward to Waltham Abbey; grant of privileges and confirmation of land at Waltham, Northland in Waltham, Paslow in High Ongar, South Weald, Upminster, Walhfare (? Walter Hall) in Boreham, Debden and Alderton in Loughton, Woodford, Essex; Lambeth, Surrey; Nazeing, Essex; Brickendon, Herts.; Millow, Arlesey, Beds.; Wormley, Herts.; Netteswell, Essex; Hitchin, Herts.; Luckington (or Loughton), Essex; and White Waltham, Berks. Latin with English bounds.
Archive: Waltham
MSS: 1. BL Cotton Tib. C. ix, 48r-49r (s. xiii)
2. BL Harley 391, 33r-35v (s. xiii)
3. PRO Cart. Ant. R. 12, no. 1 (s. xiii)
4. Bodleian, Dodsworth 25, 15v-17r (s. xvii)
5. Bodleian, Dodsworth 68, 66r-67r (s. xvii; incomplete; ex 3)
Printed: K 813 ex MS 1; Mon. Angl. (rev. edn), vi. 61-2 (no. 1) ex MSS 1, 3; Stubbs 1861, pp. 46-9; Thorpe, pp. 392-8; Winters 1877, pp. 209-13, ex MS 1; Pierquin, Recueil, pt 6, no. 39; Conway Davies 1957, pp. 35-8, ex MS 3.
Comments: Stubbs 1863, authentic; Winters 1877; Freeman, N.C., ii. 693-7; Stevenson 1896, p. 732 n. 1, spurious; Round 1904; Fowler 1920, no. 16; PN Beds., pp. 103, 166; Douglas 1932, p. xciii n.; PN Essex, pp. 25 n., 65 n., 66 n., 73 n., 110 n., 131 n., 135 n., 239 n.; PN Surrey, p. 22 n., on bounds of Lambeth; Harmer 1938, p. 342 n. 1, post-Conquest fabrication; Harmer, Writs, pp. 37, 59, 560, spurious; Darlington 1955, pp. 86-7, spurious; Oleson 1955, p. 153, spurious; Stenton 1955, pp. 86-7, post-Conquest forgery; Hart, ECE, no. 67, spurious; HRH, p. 234, spurious, subscriptions are not consistent; PN Berks., i. 70; Brooke and Keir 1975, p. 370, spurious; Gelling, ECTV, no. 186 (pp. 21, 68, 91-2, 164), spurious; Keynes 1980, p. 126 n. 136, p. 150 n. 233; Keynes 1988, pp. 200-3, 206, may be authentic; Watkiss and Chibnall 1994, pp. xxiii-iv, xxxviii-xliii, on Waltham background; Pelteret 1995, p. 276, on a personal name.
+ In nomine domini nostri Iesu Christi, qui unus deus in trinitate ab omnibus se colentibus ueneratur, et puro cordis affectu adoratur. Ego Eadwardus dei dono Anglorum rex in huius mundi decursu huius saeculi filiorum qui iusti inueniuntur studens exaltare cornu utpote regalis imperii iure rite roborati, accedant ad eum per callem iustitiae qui dat petentibus iuste et religiose uiuere. Haec tamen beata commutatio digne censetur in hoc saeculo ut cui foelicitas tantum deliberauerit animi quod mundialium grauedine cupiditatum postposita uelut granum frumenti a spinis suffocantibus aliquando uero dumetis arescentibus, decipiat in hunc tenorem emergi ut diuina uirtute firmatus uigeat suo creatori et domino. Istas etenim inter transitorias mundi procellas cuidam meorum comitum onomate Haroldo, quandam terram, quae antiquitus ab incolis illius loci nuncupatur Waltham, haereditario iure concessi, cum omnibus ad se pertinentibus, campis, pascuis, pratis, siluis, et aquis. Ex hinc sibi tantam deus suae pietatis gratiam contulit ut inter momentanea mundi desideria cogitaret foeliciter desudando coelestia; quinetiam ille qui omnia in omnibus operatur ut uult talem diuinae pietatis dulcedinem ut supramemoraui concessit ei, ut non solum dei cultor efficiatur, uerum etiam canonicae regulae strenuus institutor fieri credatur; nam haec diuinitus fidei declaratione et operum exhibitione caeterarumque aecclesiarum rerum plenitudine probauit euentus. Quis autem finis eius desiderii post haec euenerit, sapientia per Salomonem declarando prompsit, dum ait, 'Iustis dabitur desiderium bonum.' Enimuero rationali consilio ditatus ac suae non inmemor conditionis, in praescripto loco monasterium ad laudem domini nostri Iesu Christi et sanctae crucis construxit. Primum concedens ei terram quae uocatur Norðlande, unde aecclesiam uillae antiquitus dotatam inuenit; post fundatum dehinc sacrae fidei monasterium ad normam sanctae dei aecclesiae dedicari fecit honorifice ob memoriam mei et coniugis meae nomine Eadiðae, patris ac matris, pro se suisque omnibus uiuis et defunctis sibi consanguinitate coniunctis. Hoc enim perplurimis, sanctorum, apostolorum, martyrum, confessorum, uirginum, reliquiis, ornauit. Hoc non solum terris, quarum uocabula post haec sunt recitanda, uerum etiam libris euangelicis, uestibus, ac diuersis ornamentorum generibus, templo domini congruentibus qui diuinis cultibus clare ac dulcedine imbutus attentius sanctae celebrationis templum excolere coepit ac uenerari. Quid plura? suae denique conditionis non immemor, ibidem quorundam cateruulam fratrum secundum auctoritatem sanctorum patrum canonicae regulae subiectam constituit, quae deo et sanctis eius die noctuque laudes hymnizando decantet. Haec sunt uocabula praediorum ad praefatum pertinentia monasterium. Passefelda cum omnibus ad se pertinentibus, campis, pascuis, pratis, siluis, et aquis; Walde, cum omnibus ad se pertinentibus, campis, pascuis, pratis, siluis, et aquis; Upminster cum omnibus ad se pertinentibus, cum omnibus ad se pertinentibus, campis, pascuis, pratis, siluis, et aquis; Walhfare cum omnibus ad se pertinentibus, campis, pascuis, pratis, siluis, et aquis; Tippedene cum omnibus ad se pertinentibus, campis, pascuis, pratis, siluis, et aquis; Alwartune cum omnibus ad se pertinentibus, campis, pascuis, pratis, siluis, et aquis; Wodeforda, cum omnibus ad se pertinentibus, campis, pascuis, pratis, siluis, et aquis; Lambehiðe cum omnibus ad se pertinentibus, campis, pascuis, pratis, siluis, et aquis; Nesingan cum omnibus ad se pertinentibus, campis, pascuis, pratis, siluis, et aquis; Brikendune cum omnibus ad se pertinentibus, campis, pascuis, pratis, siluis, et aquis; Melnho cum omnibus ad se pertinentibus; Alriches eia cum omnibus ad se pertinentibus; Wrmeleia cum omnibus ad se pertinentibus; Neðleswelle cum omnibus ad se pertinentibus; Hicche cum omnibus ad se pertinentibus, campis, pascuis, pratis, siluis, et aquis; Lukintone cum omnibus ad se pertinentibus; Westwaltham cum omnibus ad se pertinentibus. Has omnes supradictas terras eg Eadwardus rex pro redimendis peccatis meis et antecessorum siue etiam successorum meorum, consilio archiepiscoporum et episcoporum necnon et principum terrae meae, aecclesiae sanctae crucis et fratribus ibidem in dei nomine congregatis siue congregandis concedo, cum sacha et soche, tol et team, et infangeneðof, et flemenesfyriðe, et gridbreche, forstal, hamsokne, blodwite, ordel, et oreste. Si uero aliquis successorum meorum, quod absit, de terris istis quicquam subtraxerit uel subtrahi permiserit, et inde requisitus emendare noluerit, ei deus iustus iudex regnum pariter et coronam auferat. Nos autem archiepiscopi et episcopi ad hanc confirmationem congregati ex praecepto domini nostri regis, eiusdem hortatu excommunicamus et maledictione perpetua condempnamus omnes transgressores huius consularis donationis et regularis concessionis.
Ðis synd ða landgemæra into Passefelde. Ðæt is, ærest of ðare ealdan hæcce æt freoðene felde into presta hlype; into ðam bece to Staun dune; and of Staun dune to Scealdeforda; and of Sceldeforda to coleboge welle; of ðere welle eft into ðære ealdan hæcce; and swa eft into freoðene felda.
Ðis synd ða landgemæra into Welde. Ærest of Dellen norð into ðere gemyðe; east into hafegeæte; of hafegeæte east into ðam wulfpytte; of ðam pytte suð into ðam purce; of ðam purce suð to Freobearnes hlype; and swa into mannes lande; and ðanon eft into Dellen.
Ðis synd ða landgemære into Upmynstre. Ærest at Tigelhyrste suð to ðare marcdice; of ðare dice west in ingceburne; and of ðare burne norð into beccengare; and of beccengare norð andlang ðare strate wald into stangare; of stangare norð into mannes lande; of mannes lande eft into Tigelhyrste.
Ðis synd ða landgemære into Walhfare. Ærst of ðam æssce to ðære ældan hlype; of ðare hlype to ðare ealden wude hæcche; of ðære hæcce to ðare ealden strate; and of ðare strate to sandæcere; and of ðam æcere to beadewan ea; of ðare ea to wine broce; of ðam broce norð eft to ðan æssce.
Ðis synd ða landgemære into Tippedene. Ærest in Tippaburne; of ðare burne up to ðam heðe; and of ðam heðe to þecdene gemære wið æffan hecce; and swa into ðære ea; andlang ðære ea ðæt eft cymð in Tippeburne.
Ðis synd ða landgemare into Ælwartone. Ærest æt Werdhæcce; of Werdhacce to eacrofte; of eacrofte into beolle pole; of ðam pole into Leofsiges mad; of Leofsiges mad into Omermad; of Omermad into Æðerices hlype; of ðare hlype into wulfhlype; of wulfhlype into þesfalde; of þesfalde into stanweges hacce; of stanweges hacce into Sateres byrig.
Ðis synd ða landgemare into Wudeforde. Ærest in Angrices burne to ealdermannes hæcce to ðær cynges hæcce; of ðær cynges hæcce eft into Angrices burne. Ðis synd ða landgemære into Lambehyðe. Ærest æt brixges stane; and swa ford þurwh ðane graf to ðam mærcdice; and swa to bulce treo; and fram bulce treo to hyse; and fram hyse to Ælsyges hæcce; and swa est to ðare strate; and swa andlang strete est to brixes stan.
Ðis synd ða landgemære into Nassingan. Ðat is, harst of cerlen hacce andlang mearce to scelden mære; and of scelden mere to ðare burnan; and of ðare burnan to buterwyelle; and of buterwelle to Ðuroldes gemaren; and of Ðuroldes gemaren eft andlang marce to cerlen hacce; and seo mæd ðe ðarto gebyrað lið ut beligean.
Ego Eadwardus, nutu diuino, rex, omnia praedia quae Haroldus comes monasterio apud Waltham subiecit uel quae adhuc se daturum decernit, subleuans statuo, ut ab omni seruitutis iugo sint semper libera et a shiris et hundredis, et extra curiam sanctae crucis omnibus placitis et omnibus geldis. Scriptum est autem istud priuilegium anno dominicae incarnationis .m.lxii. indictionibus ter quinis, epactis septenis, concurrente .i. Hiis testibus consentientibus.
Ego Eadwardus Anglorum basileus hac inscriptione + salutiferae crucis deliberando assigno.
+ Ego Eadgyða dei munere Christi regina haec eadem confirmando testimonium do.
+ Ego Stigandus Dorobornensis archipraesul haec eadem affirmo.
+ Ego Ealdredus Eboracensis archiepiscopus hoc consolido.
+ Ego Ælfwoldus episcopus ad haec testimonium perhibeo.
+ Ego Heremannus episcopus testimonium exhibeo.
+ Ego Leofricus episcopus testimonium adhibeo.
+ Ego Willielmus episcopus haec affirmo.
+ Ego Ailmarus episcopus haec consolido.
+ Ego Leofwinus episcopus testimonium perhibeo.
+ Ego Wlfwinus episcopus haec eadem confirmo.
+ Ego Ælwinus episcopus testimonium exhibeo.
+ Ego Æfricus episcopus haec affirmo.
+ Ego Walterus episcopus haec eadem corroboro.
+ Ego Gyso episcopus haec omnia praescripta confirmo.
+ Ego Ægelnoðus abbas.
+ Ego Ælfwinus abbas.
+ Ego Wlffricus abbas.
+ Ego Leoffricus abbas.
+ Ego Leofstanus abbas.
+ Ego Ælwig abbas.
+ Ego Hordricus abbas.
+ Ego Ægelsinus abbas.
+ Ego Leofstanus abbas.
+ Ego Eadmundus abbas.
+ Ego Sichtricus abbas.
+ Ego Haroldus comes operando consolido.
+ Ego Ælfgarus comes.
+ Ego Tostinus comes.
+ Ego Leofwinus comes.
+ Ego Gyrð comes.
+ Ego Esgarus regiae procurator aulae.
+ Ego Rodbertus regis consanguineus.
+ Ego Radulphus regis aulicus.
+ Ego Bundinus regis palatinus.
+ Ego Hesbernus regis consanguineus.
+ Ego Regenbaldus regis cancellarius.
+ Ego Petrus regis capellanus.
+ Ego Baldewinus regis capellanus.
+ Ego Brihtricus princeps.
+ Ego Ælfstanus princeps.
+ Ego Wigodus regis pincerna.
+ Ego Herdingus reginae pincerna.
+ Ego Adzurus regis dapifer.
+ Ego Yfingus regis dapifer.
+ Ego Godwinus reginae dapifer.
+ Ego Doddo princeps.
+ Ego Ælfgarus princeps.
+ Ego Brixinus princeps.
+ Ego Ægelnoðus princeps.
+ Ego Esbernus princeps.
+ Ego Eadwig princeps.
+ Ego Eadricus princeps.
+ Ego Ægelmundus princeps.
+ Ego Siwardus princeps.
+ Ego Alwoldus princeps.
+ Ego Ælphig princeps.
Haec ego subscripsi Swidar sub nomine Christi. +