S 92

A.D. 749 (Gumley, Leics.). Æthelbald, king of Mercia, in favour of the minsters and churches (of Mercia); grant of privileges. Latin.

Archive: Canterbury, Christ Church, Crowland and Malmesbury

MSS: 1. BL Arundel 178, 30v (s. xvii; extract)
2. BL Royal 13 D. ii, 21r (s. xii; incomplete)
3. BL Cotton Otho A. i, 7r (s. viii2; damaged; cf. Ch.L.A., ii. 88; Keynes 1996/1, pp. 126, 130, 132)
4. Bodleian, James 10, pp. 13-14 (s. xvii; incomplete)

Printed: Savile, Ingulph, p. 853 ex MS 1; Fulman, Ingulph, p. 5, ex MS 1; Spelman, Concilia, i. 256, ex MS 3; Alford 1663, ii. 487 (short version), 584-5; Wilkins, Concilia, i. 100-1; K 70 ex MSS 1, 2; K 99 ex Spelman and MS 2; Mon. Angl. (rev. edn), ii. 108 (no. 3) ex MS 1*; Thorpe, pp. 16-17, 33-4; HS, p. 247, ex K 70, pp. 386-7, ex K 99; Stubbs, William of Malmesbury, G.R., i. 83-4, ex MS 2; B 140 ex MS 1; Birch, Ingulph, p. 9, ex MS 1; B 178 ex K, Spelman, Thorpe and MS 2 etc.; Pierquin, Recueil, pt 1, no. 43; Pierquin, Conciles, pp. 168, 292-3.

Comments: HS, pp. 247, 387, genuine, a copy existed in MS 3; Maitland 1897, pp. 239-40, cited; Stevenson 1914, p. 700 n. 49, similar formulation in S 583, B 140 is an extract from B 178; John 1960, pp. 67-70, authentic; John 1966, p. 107 n., on immunity; Stenton 1970, pp. 1-2, on identification of Gumley; Brooks 1971, pp. 76-8, authentic; Stenton 1971, p. 205, cited; Vollrath-Reichelt 1971, pp. 134-5, 139; Finberg 1972, p. 459, on immunity; Harrison 1976, p. 188, on dating; Scharer 1982, pp. 188-95, would be suspicious did it not occur in a MS of s. viii2; Vollrath 1985, p. 145 n.; Wormald 1985, p. 25, early copy; Abels 1988, p. 52; Sims-Williams 1990, pp. 135-6, treats as authentic; Keynes 1996/1, especially pp. 117-19, 122, 126, 140, on MS 3, pp. 137-9, substantially authentic.

Cum plerumque contingere soleat pro incerta temporum vicissitudine , ut ea quæ multarum et fidelium personarum testimonio , consilioque roborata fuerunt , per contumaciam plurimorum et machinamenta simulationis fraudulentæ , et sine ulla consideratione rationis , in animarum suarum periculo dissipentur , nisi auctoritate literarum , et testimonio chirographorum in perpetuam memoriam fuerint consignata :

Quapropter ego Ethelbaldus, rex Merciorum , pro amore cælestis patriæ . et pro redemptione animæ meæ , studendum esse providi ut eam per bona opera liberam efficerem ab omni vinculo delictorum . Dum enim mihi omnipotens per misericordiam clementiæ suæ absque ullo antecedente merito , sceptra regni largitus est , ideo libenter ex eo quod dedit retribuo . Huius rei gratia hanc donationem meam me vivente concedo , ut omnia monasteria et ecclesiæ regni mei a publicis vectigalibus , operibus , oneribus absolvantur , nisi in instructione archium vel pontium quæ nunquam ulli possunt laxari . Preterea habeant famuli Dei propriam libertatem in proficuo silvarum , in fructu agrorum , in captura piscium , nec munuscula præbeant regi vel principibus nisi voluntaria , sed liberi serviant Domino in contemplatione pacifica per totum regnum meum usque in ævum.

+ Plerunque contingere solet pro incerta futurorum temporum vicissitudine , ut ea , quæ multarum et fidelium personarum testimonio consilioque roborata fuerunt ; ut fraudulenter per contumaciam plurimorum , et machinamenta simulationis, sine ulla consideratione rationis periculose dissipata erant , nisi auctoritate literarum , et testamento cyrographorum æternæ memoriæ inserta sint.

Quapropter ego Æthelbaldus rex Merciorum pro amore cælestis patriæ , et pro remedio animæ meæ , hoc maxime agendum esse prævidi , ut eam bonis operibus liberam efficerem ab omnibus vinculis piaculorum . Dum enim mihi omnipotens Deus per misericordiam clementiæ, absque ullo antecedente merito , sceptra regiminis honorificem largitus est , ideo ei libenter et voluntarie ex eo quod accepi iterum retribuo.

Huius rei gratia hanc donationem Deo teste me vivente concedo , ut monasteria et æcclesiæ a publicis vectigalibus , et ab omnibus operibus oneribusque , auctore Deo , servientes absoluti maneant , nisi sola quæ communiter fruenda sint , omnique populo edicto regis facienda jubentur , id est instructionibus pontium , vel necessariis defensionibus arcium contra hostes non sunt renuenda . Sed nec hoc prætermittendum est , cum necessarium constat æcclesiis Dei : quia Æthelbaldus rex , pro expiatione delictorum suorum et retributione mercedis æterni famulis Dei propriam libertatem in fructibus silvarum agrorumque , sive in cæteris utilitatibus fluminum vel raptura piscium , habere donavit : et ut munuscula ab æcclesiis in sæculare convivium regis vel principum a subditis minime exigantur , nisi amore et voluntate præbentur : Sed cunctas tribulationes quæ nocere vel impedire possunt in domo Dei , omnibus principibus sub ejus potestate degentibus , demittere et auferre præcipit ; quatenus sublimitas regni ejus prosperis successibus polleat in terris , et meritorum manipuli multipliciter maturescunt in cælis.

Qui vero hæc benigna mentis intentione atque inlæsa cogitatione custodierit , æterna claritate coronetur , ornetur , glorificetur . Si quis hoc , quod absit , cujuslibet personæ tyrannica cupiditate instinctus , contra hanc donationis cartulam , sæculari potentia fretus , venire nititur , sit sub anathemate Judæ , proditoris domini nostri Jhesu Christi.

Ad confirmandum vero hoc nostræ beneficentiæ munus , hii testes adfuerunt , et nostri magistratus optimates et duces fidelissimique amici consenserunt et scripserunt .

+ Ego Ædelbald divino fultus suffragiis . hiis statutis consentiens, confirmandoque signum crucis aravi .
+ Ego Huita Mercensis æcclesiæ humilis episcopus subscripsi .
+ Ego Torhthelm gratia Dei episcopus signum crucis infixi .
+ Ego Headberht primatum tenens subscripsi .
+ Ego Eada his statutis consentiens subscripsi .
+ Ego Cyneberht his gestis consentiens subscripsi .
+ Ego Bercul patricius his donis consentiens subscripsi .
+ Ego Friothuric consentiens subscripsi .
+ Ego Eopa his statutis consentiens subscripsi .
+ Ego Eadbal subscripsi .
+ Ego Byrnhelm subscripsi .
+ Ego Mocca subscripsi .
+ Ego Aldceorl subscripsi .
+ Ego Alhmund subscripsi .

Huius scedulæ scriptio dominicæ incarnationis anno . dccxlviiii . indictione secunda in loco celebre cujus vocabulum est Godmundeslaech . xxxiii . anno Ædelbaldi regis peracta est .