S 294a

A.D. 814 or 855 for 844 (Winchester, 5 Nov.). Æthelwulf, king of Wessex, to the Church; general grant of lands and privileges ('First Decimation'). Latin.

Archive: Malmesbury and Crowland

MSS: 1. BL Arundel 178, 35rv (s. xvi)
2. BL Royal 13. D. ii, 28rv (s. xii)

Printed: Savile, Ingulph, pp. 862-3 ex MS 1; Fulman 1684, p. 17, ex MS 1; Spelman, Concilia, i. 348-52; Wilkins, Concilia, i. 183-4 ex MSS 1, 2; K 275 ex Wilkins; Thorpe, pp. 111-12 ex Wilkins; Stubbs, William of Malmesbury, G.R., i. 119-20 ex MS 2; Birch, Ingulf, pp. 28-9, ex MS 1; B 483 ex MS 2; B 484 ex MS 1; Hervey 1907, pp. 582-5, with translation.

Comments: HS, pp. 638, 641, doubtful; Stevenson 1904, p. 190, spurious; Hervey 1907, p. 584; Stenton 1918, p. 445 n. 57, spurious (= Stenton 1970, p. 59 n. 3); Finberg, ECW, chapter vi, esp. pp. 193-6, may have authentic basis; Brooks 1974, pp. 230-1, rejects Finberg's assessment; Keynes 1980, p. 114 n. 103, spurious; Keynes and Lapidge 1983, p. 233, spurious; O'Donovan, Sherborne, pp. 15-18, spurious; Keynes 1994/2, pp. 1115-16, probably spurious, witness-list and date from genuine charter of 844; cf. S 294, 294b.

Notes: Previously listed as S 314.

[From BL Royal 13. D. ii, 28rv]

Regnante domino nostro inperpetuum . dum in nostris temporibus bellorum incendia et direptiones opum nostrarum . necnon et vastantium crudelissimas depredationes hostium . barbararum paganarumque gentium multiplices tribulationes ad affligendum usque ad internitionem tempora cernimus incumbere periculosa ;

Quamobrem ego Ethelwulfus rex occidentalium Saxonum cum consilio episcoporum ac principum meorum . consilium salubre atque uniforme remedium affirmavi ; ut aliquam portionem terrarum hereditariam antea possidentibus omnibus gradibus . sive famulis et famulabus Dei Deo servientibus . sive laicis . semper decimam mansionem ubi minimum sit tamen decimam partem in libertatem perpetuam perdonari dijudicavi ; ut sit tuta atque munita ab omnibus secularibus servitutibus . necnon regalibus tributis majoribus et minoribus . sive taxationibus quod nos dicimus Witereden . Sitque libera omnium rerum . pro remissione animarum et peccatorum nostrorum Deo soli ad serviendum ; sine expeditione . et pontis instructione . et arcis munitione ; ut eo diligentius pro nobis ad dominum preces sine cessatione fundant . quo eorum servitutem in aliqua parte levigamus .

Placuit autem tunc postea episcopis Alstano Scireburnensis ecclesie . et Swithuno Wintancestrensis ecclesie . cum suis abbatibus et servis Dei consilium inire ; ut omnes fratres et sorores nostre . ad unamquamque ecclesiam omni ebdomada Mercurii die . hoc est Wodnesdeg omnis congregatio cantet .l. psalmos . et unusquisque presbyter duas missas . unam pro rege Ethelwulfo . et aliam pro ducibus ejus huic dono consentientibus . pro mercede et refrigerio delictorum suorum . pro rege vivente . 'Deus qui justificas' . pro ducibus viventibus . 'Pretende domine' . Postquam autem defuncti fuerint . pro rege defuncto singulariter . pro principibus defunctis communiter . et hoc sit tam firmiter constitutum omnibus christianitatis diebus . sicut libertas illa constituta est ; quamdiu fides cresit in gente Anglorum .

Scripta est autem hec donationis cartula . anno dominice incarnationis .dcccxiiii. indictione .iiii. die .v. nonas Novembris in civitate Wentana ; in ecclesia sancti Petri ante altare capitale . Et hoc fecerunt pro honore Sancti Michaelis archangeli . et sancte Marie regine gloriose Dei genitricis . simulque et beati Petri apostolorum principis . necnon et sancti patris nostri Gregorii pape . atque omnium sanctorum ; et tunc pro ampliori firmitate rex Ethelwulfus posuit cartulam supra altare Sancti Petri ; et episcopi pro fide Dei acceperunt . et postea per omnes ecclesias transmiserunt in suis parrochiis . secundum quod predictum est .

[From BL Arundel 178, 35rv]

Regnante domino nostro in perpetuum , dum in nostris temporibus bellorum incendia , et direptiones opum nostrarum , nec non et vastantium crudelissimas hostium deprædationes barbararum paganarumque nationum multiplices tribulationes ad affligendum nos pro peccatis nostris usque ad internecionem tempora cernimus incumbere periculosa ,

Quamobrem ego Ethelwulfus rex Westsaxonum cum concilio episcoporum ac principum meorum , consilium salubre atque uniforme remedium affirmantes consensimus , ut aliquam portionem terrarum hæreditariam antea possidentibus omnibus gradibus sive famulis , et famulabus Dei , Deo servientibus , sive laicis miseris semper decimam mansionem ubi minimum sit tum decimam partem omnium bonorum in libertatem perpetuam donari sanctæ ecclesiæ dijudicavi , ut sit tuta et munita ab omnibus sæcularibus servitutibus , immo regalibus tributis majoribus et minoribus sive taxationibus , quæ nos dicimus Winterden , sitque libera omnium rerum remissione animarum et peccatorum nostrorum ad serviendum soli Deo sine expeditione et pontis exstructione et arcis munitione , ut eo diligentius pro nobis ad Deum preces sine cessationie fundant quo eorum servitutem in aliqua parte levigamus .

Acta sunt hæc apud Wintoniam in ecclesia sancti Petri , anno dominicæ incarnationis 855 . indictione tertia , nonas Novembris ante majus altare pro honore gloriosæ virginis et Dei genetricis Mariæ sanctique Michaelis archangeli , et B . Petri apostolorum principis , necnon et B . patris nostri Gregorii Papa , præsentibus et subscribentibus Archiepiscopis , et Episcopis Angliæ universis , necnon Beorredo rege Merciæ , et Edmundo Estanglorum rege , abbatum et abbatissarum , ducum , comitum , procerumque totius terræ aliorumque fidelium infinita multitudine qui omnes regium chirographum laudaverunt . dignitates vero sua nomina subscripserunt .

[From Matthew Paris]

Regnante in perpetuum Domino nostro Jesu Christo , in nostris temporibus bellorum incendia , et direptiones opum nostrarum , et vastantium crudelissimas depraedationes hostium barbarorum , paganarumque gentium multiplices tribulationes affligentium usque ad internecionem , cernimus tempora incumbere periculosa .

Quamobrem ego Aethelwulphus , Rex Occidentalium Saxonum , cum consilio episcoporum ac principum meorum , consilium salubre , atque uniforme remedium affirmavi , ut aliquam portionem terrae meae , Deo , et beatae Mariae , et omnibus sanctis , jure perpetuo possidendam concedam , decimam scilicet partem terrae meae , ut sit tuta , munita et libera ab omnibus servitiis secularibus , necnon regalibus tributis majoribus et minoribus , sive taxationibus quae nos Witeredden appellamus ; sitque omnium rerum libera pro remissione animarum , et peccatorum meorum , ad serviendum soli Deo sine expeditione , et pontis constructione , atque arcis munitione , ut eo diligentius pro nobis preces ad Deum sine cessatione fundant , quo eorum servitutem in aliquo levigamus .

Placuit autem Episcopis ecclesiae Scireburnensis Alstano , et Wintoniensis Swithuno , cum suis abbatibus , et Dei servis , viris scilicet et foeminis religiosis , quibus supradicta collata sunt beneficia , consilia inire , ut omnes fratres et sorores omni hebdomada die Mercurii , hoc est , Wodnesday , in unaquaque ecclesia cantent psalmos . l . et unusquisque presbyter duas missas ; unam pro rege , et aliam pro ducibus ejus in hoc donum consentientibus , pro salute et refrigerio delictorum suorum . Postquam autem defuncti fuerint , pro rege defuncto singulariter , et pro ducibus communiter . Et hoc sit tam firmiter constitutum omnibus diebus christianitatis , sicut libertas constituta est , quamdiu fides crescit in gente Anglorum .

Scripta est autem haec donationis charta anno gratiæ dccclv . Indictione quarta , quinto nonas Novembr. in urbe Wentana , ante majus altare beati Petri apostoli .